Barkoeboelhken bïjre
Ulmie
- Ussjedadtemem jïh rååresjimmiem sjugniedidh guktie maahta learohkh dåastodh mah lahtesigujmie båetieh mah dïeves åvtelhaarvojste jallh leah ekstreeme. Geerve almetjidie stuerebe jearsoesvoetem vedtedh haestije tsiehkieh gïetedidh guktie dïhte prinsihpem feerhmemen bïjre gorrede.
Gellie lohkehtæjjah dååjroeh maahta geerve årrodh tsiehkieh gietedidh gusnie learohkh vuajnoeh buektieh mah leah dïeves åvtelhaarvojste, leah intoleraante jallh ekstreeme. Tjuara jïjnjem krööhkestidh: skuvlen mandaatem jïh aarvoevuajnoem krööhkestidh, meatanlearoehkidie jïh abpe klaassem jïh ij goh unnemes learohkem/learohkh mah haestieh. Guktie lohkehtæjja maahta svihtjedh daennie gellielaaketje eatnamisnie?
Pedagoge jïh ekstremismedotkije Christer Mattson lea daejnie tematihkine barkeme gellie jaepieh. Daate soptsestallemeboelhke aktem videjovem våaroeminie åtna gusnie dïhte sov åssjaldahki bïjre soptseste guktie maahta bööremeslaakan learohkh dåastodh mah ekstreeme vuajnoeh vuesiehtieh.
Tjïrrehtimmie
Bielie 1: Vuartesjh videjovem bijjielisnie abpe klaassesne
Så bemöter du extremisterna i ditt klassrum - Intervju med Christer Mattsson (Youtube)
Så bemöter du extremisterna i ditt klassrum - Intervju med Christer Mattsson (Youtube)
Videjove vaasa 14 minudth (gåarede dam tjöödtjehtidh mænngan 6 minudth 56 sek).
Dah mah meatan maehtieh åssjaldahkh, reaksjovnh jïh gyhtjelassh tjaeliestidh mearan videjovem vuejnieh jallh göökte minudth videjoven mænngan åvtelen jåerhkede.
Bielie 2: Soptsestalleme dåehkine / gööktesi gööktesi
Mattson daajehtsem «empatihkles tjetskehkevoete» bæjhkohte
- Guktie dijjieh daam daajehtsem guarkede?
- Mij rïektesisnie sæjhta jiehtedh learoehkidie naemhtie dåastodh?
- Maam geatskanimmievuekien bïjre tuhtjede maam Mattson buakta?
- Mah krööhkemh Mattsonen geatskanimmiem gorredieh?
- Dijjieh naan dåeriesmoerh jallh haestemh vuejnede dagkeres geatskanimmine?
Mattson joekoen learohki bïjre ekstreeme vuajnoejgujmie soptseste. Ussjedimmievuekiem maahta aaj nuhtjedh dejtie mah eah leah seamma ekstreeme, men læjhkan haestije, tsiehkine gusnie learohkh intoleraante vuajnoejgujmie båetieh. Gaavnh naan vuesiehtimmieh dagkerh sjyöhtehke tsiehkide mejtie lohkehtæjja maahta tuhtjedh geerve.
Gosse lahtesh dååste jïjnjh åvtelhaarvoejgujmie maahta krïevije årrodh daerpiesvoetem ektiedæmman, jearsoesvoetese jïh seahkaræmman feerhmedh jïh jååhkesjidh. Guktie vïenhtede lohkehtæjja maahta dejtie ovmessie krööhkemidie klaassetjiehtjelisnie balanseeredh bööremeslaakan?
Bielie 3: Digkiedimmie joekehts heannadimmijste
Ussjedh jïjtjedh praksisasse, jallh gaavnh vuesiehtimmieh mej bïjre govleme jeatjabistie.
- Gaavnh vuesiehtimmiem akten haestije tseahkan klaassetjiehtjelisnie (gusnie learohke/learohkh mïelh utnieh mah dïeve åvtelhaarvojste, lin haestije jallh ekstreeme) maam datne tuhtjh datne jallh jeatjebh hijvenlaakan gïetedin. Mij jeahtasovvi jallh dorjesovvi? Mij hijvenlaakan juhti? Maam lij maahteme buerebelaakan darjodh?
- Gaavnh vuesiehtimmiem akten dagkeres haestije tseahkan klaassetjiehtjelisnie maam ussjedh datne (jallh jeatjebh) ij dan hijvenlaakan gïetedin. Mij idtji hijvenlaakan juhtieh? Maam lih maahteme jeatjahlaakan darjodh?
Digkiedidie vuesiehtimmide dijjieh lidie gaavneme, tjoevkesisnie daajesistie «empatihkeles tjetskehkevoete»:
- Maam vïenhtede vihkeles gorredidh dagkerh tsiehkine? Mah dåeriesmoerh leah vihkele baajedh årrodh?
- Guktie lohkehtæjjaj jïjtsh domtesh jïh åvtelhaarvoeh aaj maehtieh baajnehtidh guktie dagkerh tsiehkieh haalvoe?
Akte raerie maahta årrodh «aktem sïllem mænngese vaeltedh» jïh ånnetji jïjtse reaksjovni jïh dahkoenuepiej bijjeli ussjedadtedh åvtelen maam akt learohki vööste dorje. Guktie maahta dam rïektesisnie tjïrrehtidh?
Minngemes ussjedadteme
Iktedh dåehkiesoptsestallemidie abpe dåehkesne jïh ussjedadtede vaeljehke vuesiehtimmiej bijjeli.
Mïsse dåehkie daelie ussjede lea vihkielommes ussjedidh – learohkigujmie mah vuajnoejgujmie jïh lahtesigujmie dïeves åvtelhaarvojste båetieh?
Guktie maahtah joekehts krööhkemh bööremeslaakan gorredidh, feerhmeminie jïh meatanårroeminie goh vihkeles prinsihpe?
Guktie lohkehtæjjah maehtieh sijjen profesjovnemaahtoem evtiedidh dagkerh haestije tsiehkieh dåastodh? Vuekieh gååvnesieh guktie lohkehtæjjah maehtieh sinsitniem dåarjoehtidh jallh eantan buerebelaakan laavenjostedh, barkosne relasjovnemaahtojne jïh rååresjimmine learohkigujmie?