Oasi birra
Mihttu
- Addit ohppiide hárjáneami gudnevuollegaš ja rabas ságastallamis dehálaš ja nággobohciideaddji fáttáin. Viiddidit sin ipmárdusa cealkinfriddjavuođas guldaleami čađa earáid ja suokkardeami bokte áššiid iešguđet perspektiivvain
Dát ságastallandagus movttiidahttá guorahallat gažaldagaid cealkinfriddjavuođa birra ja cealkinfriddjavuođa rájiid birra ovttas ohppiiguin suokkardeaddji málliin ja filosofalaččat, almmá ahte fasihta lea sadjagasas ovdagihtii. Ságastallan sáhttá áinnas čađahuvvot maŋŋil go leat čađahan hárjehusa "Dat buorre ságastallansearvevuohta" dahje sullasaččaid, ja joavku berre hupman dan birra ahte makkár njuolggadusat ja áigumušat filosofalaš ságastallamiin leat (geahča ovdamearkka dihte filosofiiskolen.no)
Filosofalaš ságastallama barggus lea dehálaš ahte ii bija fuomášumi dušše ságastallama fáddái, muhto maid hukset ságastallančehppodaga.
Geahča eanet filosofalaš ságastallamiid birra skuvllas dás .
Ráhkkaneapmi
Ságastallan eaktuda ahte oahppit dovdet olmmošvuoigatvuođaid, earenoamážit 19.artihkkala cealkinfriddjavuođa birra. Filosofalaš ságastallan sáhttá áinnas čađahuvvot oassin guhkit oahpahusmannolagas mas oahppit ohppet cealkinfriddjavuođa birra ja guorahallet digaštallama dán vuoigatvuođa birra, historjjálaš ja dálá áiggi perspektiivvas.
Čađaheapmi
Álggahus
Álggat barggu bivdimiin ohppiid čállit árkii (dahje postit-lihpuide) maid sii jurddašit doahpaga cealkinfriddjavuođa birra. Divtte ohppiid smiehttat muhtin minuhta vai ohcet ovdamáhtu ja assosiašuvnnaid ášši birra ja bivdde sin čállit čoavddasániid. Viečča čoavddasániid dievasčoahkkimis ja čále daid távvalii.
Váldooassi
Čohkkájehket rieggán vai buohkat leat bures oidnosis nubbi nubbái. Čađat ságastallama ohppiiguin, ane reflekšuvdnagažaldagaid dás vuollelis veahkkin. Ságastallamis lea dehálaš oččodit guorahalli ja rabas ságastallama, ja diktit ohppiid jurdagiid leat vuolggasadjin viidáset guorahallamiidda. Divtte ohppiid hárjehallat hukset nuppi ságastallamii lasi, ja maiddái divvut gažaldagaid.
Ságastallan sáhttá ovdamearkka dihte ná álggahuvvot:
Dán ságastallamis galgat mii ovttas guorahallat manin cealkinfriddjavuohta lea dehálaš, ja maid dat praksisis mearkkaša ovtta servodagas dahje skuvlasearvevuođas. Maid mearkkaša cealkinfriddjavuohta juohke oktii mis? Lea go cealkinfriddjavuohta dat seamma go álo dadjat dahje dahkat dan maid ieš háliida? Lea go erohus das maid lea lohpi dadjat, ja das maid lea jierpmálaš dadjat? Dá leat gažaldagat maidda ii leat ovttaoaivilvuohta, ja sáhttá leat váttis gávdnat čielga vástádusa. Demokratiijas lea juste nu ahte buohkat sáhttet searvat ságastallamii dan birra ahte maid cealkinfriddjavuohta galgá mearkkašit duohtamáilmmis.
Evttohusat reflekterengažaldagaide maid oahpaheaddji sáhttá jearrat ohppiin:
Buot dáid gažaldagaid ii berre jearrat danin go dat čužžot dás, muhto dat sáhttet leat veahkkin oaidnit vejolašvuođaid nagodit viiddidit perspektiivva ja fuobmát sullasaš gažaldagaid dakko gokko dat lea lunddolaš. Heivet gažaldagaid joavkku dássái. Muitte diktit ohppiid cealkámušaid ja jurdagiid leat guovddážis.
Cealkinfriddjavuođa mearkkašumi birra
- Maid dii oaivvildehpet doahpaga cealkinfriddjavuođa birra?
- Mii lea cealkin duohtavuođas?
- Manin doaivubehtet dii ahte cealkinfriddjavuohta lea namuhuvvon olbmuide vuđolaš vuoigatvuohtan? Lea go dat dehálaš olbmuide, ja jus nu, de manin?
- Lea go cealkinfriddjavuođas dadjamuš dasa ahte dus sáhttá leat buorre ja lihkolaš eallin?
- Maid mearkkaša cealkinfriddjavuohta dutnje persovnnalaččat? Buvtte áinnas ovdamearkkaid manin cealkinfriddjavuohta lea dehálaš dutnje.
- Jus mis ii livčče leamaš cealkinfriddjavuohta, makkár livččii min servodat dalle? Movt lea eallit servodagas gos ii leat cealkinfriddjavuohta?
- Sáhttá go cealkinfriddjavuođas leat dadjamuš ovdánahttimii dahje ovddideapmái? Jus nu, de movt?
- Manin sáhttá gáibidit roahkkatvuođa geavahit iežas cealkinfriddjavuođa?
- Leat go dus ovdamearkkat goas dutnje lei váttis dadjat juoidá dahje čuoččuhit dan maid oaivvildat?
Cealkinfriddjavuođa geatnegasvuohta
- Movt sáhttet du sánit dahje dadjamat váikkuhit earáid friddjavuhtii?
- Movt sáhtát don doarjut, dahje hehttet, earáid cealkinfriddjavuođa?
- Go mis lea cealkinfriddjavuohta, lea go mis de maid cealkinovddasvástádus? Maid mearkkaša geavahit iežas cealkinfriddjavuođa ovddasvástádusain?
- Maid fertet mii vuhtiiváldit go mii geavahit iežamet cealkinfriddjavuođa, ja maid eat galgga vuhtiiváldit?
- Buvtte ovdamearkkaid goas du mielas lea dehálaš muitalit iežat oaivila.
- Gávdnojit go dilálašvuođat main du mielas lea nu ahte dadjat iežas oaivila ii leat áibbas jierpmálaš?
- Leat go dis ovdamearkkat dilálašvuođaide main sáhttet šaddat vuostálasvuođat dahje giččut gaskkal cealkinfriddjavuođa ja eará olmmošvuoigatvuođaid? (Ovdamearkka dihte gaskkal cealkinfriddjavuođa ja oskkufriddjavuođa, gaskkal cealkinfriddjavuođa ja rievtti dorvvolašvuhtii/ persovnnalaš sihkarvuhtii dahje gaskkal du iežat cealkinfriddjavuođa ja earáid cealkinfriddjavuođa?)
Cealkinfriddjavuođa rájáid birra
- Lea go oktage geas ii galggaše leat cealkinfriddjavuohta, vai lea go cealkinfriddjavuohta áibbas buohkaide?
- Leat go cealkimat maidda galggašii gielddus? Servodagas? Skuvllas? Jus jua, de manin?
- Norggas lea mis láhkaparagráfa mii gieldá ovdanbuktit vašolaš cealkámušaid. Makkár cealkámušaid sáhttá din mielas gohčodit vašolažžan?
- Leat go don goasse vásihan ahte soames lea geavahan iežas cealkinfriddjavuođa muhtin ládje mii du mielas lei váttis dahje soardašuhtti?
- Movt sáhttá dustet ahte earát geavahit iežaset cealkinfriddjavuođa dainna málliin mii soaitá lobálaš, muhto maid aŋkke lea hástaleaddji gierdat?
- Berrešii go leat mihttomearrin ahte buohkain servodagas lea ovttaoaivilvuohta cealkinfriddjavuođa rámmaid ja rájáid birra?
Loahpalaš metareflekšuvnnat
Maŋŋil ságastallama sáhttá joavku árvvoštallat movt sii doibme ovttas "guorahalli searvevuohtan":
- Ohppet go maide ságastallamis maid it lean jurddašan ovdagihtii?
- Man bures nagodeimmet mii searveoktavuođas –
- Guldalit dárkilit guhtet guoibmámet?
- Oaidnit máŋga beali ovtta áššis?
- Vásiheimmet go mii dán ságastallamis ahte mii eanas áiggi leimmet ovttaoaivilis, dahje maiddái sierramielalaččat? Lea go ortnegis ahte mii leat sierramielalaččat dákkár gažaldagain?
- Maid jáhkát don leat dehálažžan dutnje jurddašit go jurddašat du iežat cealkinfriddjavuođa geavaheami birra, sihke dál ja boahtteáiggis?
