Hopp til hovedinnhold
Åhpadimressursa Åhpadimláhtjusa
Buokjuldakhárjjidus – majt dat merkaj?
Dåjma

Buokjuldakhárjjidus – majt dat merkaj?

Dåjma birra

Ulme

  • Dádjadus jut buojkuldagá e agev merkaha sæmmi gájkajda, jut buojkuldagáj sisadno máhttá ájge milta rievddat ja jut buorre l tjielgadit majt buojkuldahka duv vuojno milta sisadná.

Máhtti tjuodtjelit boasto dádjadusá gå buojkuldagáv adná, valla ælla juohkkahattjan aktisasj dádjadus majt dat sisadná. Dát hárjjidus la vuohke tjielgadit majt visses moallánahka sisadná. Dat la aj metåvddå hárjjidalátjit tjehpudagáv lájttálisát ájádalátjit, ja hiebadit ietjas vuojnojt iehtjádij siegen – jali gå ådå diedojt oadtju. Hárjjidusáv máhttá adnet mánájskåvlå gasska mutto rájes. Vuollelin gávna aj variántav mij la nuorajskåvllå ja joarkkaskåvllåj hiebaduvvam vijdedum tjielggidusájn mij rasissma le.

Hárjjidusáv máhttá ienemus fágajn dahkat, gárvedit tiebmáj, oattjotjit ájádalátjit tiemá/buojkuldagá birra, jali barggat juojddá klássa vastes bágoj. Gåvådittjat tjadádimev adnep buojkuldagáv rasissma dán aktijvuodan.

Gárvedibme

Juoge oahppij juohkusijda maj li nieljes ja vatte sidjij post-it-láhpajt ja A3-árkajt. Dibde oahppijt tjuorggat stuora figuvrav mij árkav dævddá, dagu gåvvå vuollelin vuoset. (Máhttelisát máhttá åhpadiddje gárvedit dasi árabut.)Tjále buojkuldagáv gasskalamos sadjáj, mijá buojkulvisá báhko «rasissma». Da nielje ålggomus saje juogeduvvi oahppij gaskan.

FijllaDokumænnta

Figur i A3 for begrepsøvelse

Viettja Figur for begrepsøvelseLågå ienebut

Tjadádibme

Buokjuldakhárjjidus

  • 1

    Tjielggi buojkuldagáv

    Oahppe vuostatjin aktu barggi: Tjálli gålmmå diŋga ma sijá mielas li ájnnasa tjielggittjit buojkuldagáv rasissma (avta diŋgav juohkka láhppaj). Dá máhtti liehket tjåvdabágo, buojkulvisá jali definisjåvnå majt li gæhttjalime.

    Ja de biedji oahppe ietjasa post-it-láhpajt “ietjasa” sadjáj árkan.

  • 2

    Ságastallam juohkusin:

    Gåhtjo oahppijt ietjasa láhpajt jieddnát låhkåt guhtik guojmmásisá juohkusijn. Då iehtjáda galggi tjuovvolimgatjálvisáj gulldalit ja gæhttjalit dádjadit. 

    Dibde sijáv buohtastahttet ja gæhttjat li gus gávnnam muodugasj jali iesjguhtiklágásj diŋgajt.

    Vatte sidjij barggon sjiehtadit gålmmå láhpajda ma sijá mielas rasisma buojkuldagáv buoremusá tjielggiji, ja biedjat dajt gasskalamos sadjáj.

  • 3

    Reflektierit

    Dágástallit ja juogadit juohkusin:

    • Lidjin gus muhtem dålkkuma buojkuldagás majt illim vuorddám?
    • Lidjin gus nágin dåjs iehtjádij dålkkumijs majda ittji guorrasa?
    • Gåktu lij válljit dåssju gålmmå diŋga? Lij gus juoga ájnas mij bátsij?
    • Le gus vuojnov rievddadam majt buojkuldahka merkaj?

    Máhttá aj liehket oahppijda ávkken ságastit gåktu ságastallama ja válljima dáhpáduvvin.

    • Gåktu guorrasin?
    • Nahkin gus guhtik guojmesa gulldalit?
    • Lij gus mige mij lij hásstalussan?
    • Lulun gus máhttám aktisasjbargov ietjáláhkáj tjoavddet?
  • 4

    Klássa aktisasj definisjåvnnå (máhttá guodet)

    Juohkusa aktan gæhttjali gávnadit aktisasj definisjåvnåv majt buojkuldahka sisadná. Gájka tjálli ietjasa definisjåvnåv. Dan maŋŋela juogadi juohkusa ietjasa definisjåvnåjt ålles juohkusin, ja da táblluj tjáleduvvi.

    Dágástallit ålles juohkusin: Li gus definisjåvnå muodugattja vaj iesjguhtiklágátja, jus li guhtik lágátja? Lij gus álkke aktisasj definisjåvnåv gávnnat, vaj lijda gus vuosstelakkoj? Jus nav, manen?

    Gasskadáse oahppijda máhttá hárjjidus låhpaduvvat dánna.