Barggobåttå birra
Ulme
- Åtsådimhárjjidus gáttoj ja «ulmutja básij (bås) sinna» birra.
Dán hárjjidusá vuodo l dánskka reklamefilmma man namma l “Divna mij la miján aktisasj”. Filmav máhttá gæhttjat dánskagiellaj jali ieŋŋilsij. Hárjjidus la åvddånahteduvvam åtsådittjat ja diedulattjan dagátjit juogosmekanismaj ja stereotypijaj hárráj, gåktu ulmutja ietjasa ja iehtjádijt básij sisi biedji. Jus ájggu hárjjidusáv tjadádit indivijdalattjat, de máhttá guoradallamgatjálvisájt adnet tjálalasj barggon, jali klássaladnjadoajmman. Vuollelin la tjielggidus gåktu hárjjidusáv máhttá klássalanján tjadádit, ja oajvvadusá gåktu dav sijdaåhpadusán adnet.
Gárvedibme
Vuoseda/gæhttjit filmatjav “Divna mij la miján aktisasj” (YouTube, TV2 Danmárko filmma).
Tjadádibme
Innledning
Vis/se filmsnutten “Alt det vi deler” (YouTube, en reklame fra TV2 Danmark).
Gåhtjo oahppijt/studentajt juogadit ietjasa álggoájádusájt man birra dát video la. Gæhttjala de oahppij/studentaj siegen definisjåvnåv gávnadit javllamussaj “ulmutjijt bássaj biedjat". Dahkit duola degu ájáduskártav aktan táblluj. Ane buojkulvisájt, ja gåhtjo sijáv ietjasa buojkulvisájt buktet.
(Jus dárbaha oanegis ja álkkes tjielggidusáv ma stereotypija li, gehtja buojkulvissaj NDLA (NDOA) dánna.)
Tips til gjennomføring som hjemmeoppgave:
Elevene/studentene kan forklare uttrykket “å sette folk i bås” med egne ord, yngre elever kan eventuelt søke etter forklaringer på internett. De kan deretter gjøre oppgaven i hoveddelen, samt svare på refleksjonsspørsmålene individuelt. Hvis klassen har tilgang til digitale samarbeidsplattformer, kan læreren legge til rette for deling i chat/samarbeidsrom.
(For en kort og enkel fremstilling av hva stereotypier er, se f.eks. NDLA her.)
Hoveddel
- 1
1. Gåhtjo oahppijt/studentajt árkkaj tjuorggat moadda gievlijt (jali básajt). Gåhtjo sijáv ájádallat makkir básajda la álkke biedjat sijáv ietjanisá, jali iehtjádijt skåvlån, ulmutja lahka birrasin jali iehtjádijt stuorra sebrudagán, ja tjállit dav. Gåhtjo sijáv åtsådit le gus navti jut jáhkkep ja ájádallap ålov ulmutjij birra gejt “básij sisi biedjap”, vájku duodaj ep sijáv dåbdå.
- 2
2. Juoge oahppijt/studentajt juohkusijda ja gåhtjo sijáv buohtastahttet dav majt li árkajdisesa tjállám. Makkir muodugasjvuodajt ja sieradusájt gávnni sij? Gåhtjo sijáv guoradallat jáhkki gus jut aktugasj ulmutja duodaj hiehpi básijda. Nappu, hiehpi gus mijá gåvvidime juohkusij birra duodaj duohtavuohtaj? Hiehpi gus náginijda, gájkajda jali e aktasik åvvånis?
- 3
3. Tjielggi buojkuldagáv stereotypija jus dat ij la oahpes åvdutjis. Ságasta oahppij/ studentaj gåktu stereotypija giehpedi duohtavuodav e ga vieleda ieredisájt juohkusij sisbielen.
Avsluttende refleksjon
Åtsåda oahppij/studentaj siegen jådedattijn åtsådiddje ságastallamav
- Makkir dåbddo l bássaj biejaduvvat?
- Máhttá gus ulmutjij bássaj biedjam iehtjádav friddjavuodas hieredit? Jus navti: gåktu?
- Máhttá gus ulmutjijt básajda biedjat ráddjit allasimme?
- Manen la miján álkke iehtjádijt básajda biedjat?
- Mij máhttá liehket sivvan gå generalisierima jali stereotypija álu li gássjela ájttsat jali rievddadit?
- o Le gus máhttelis ulmutjijt oadtjot hæjtátjit básaj biedjamis? Le gus ulmme dav binnedit? Jus nav, manen?
- Gåktu máhttep ájádallat jus sidálulujma garvvet duobbmimis ulmutjijt åvddål gå sijáv dåbddåp?
- Majt máhttep dahkat gáttojt hieredittjat jali doajátjit juohkusij gaskan (jali jeŋŋaj gaskan)?
- o Mij máhttá mijáv oadtjot gæhttjagoahtet básij duobbelij ja vuojnnet ulmutjijt sierra indivijddan?
- Makkir dåjma jali dago máhtti aktijvuodav ja aktisasjvuodav dahkat juohkusij rastá?